Ազատություն Ռուբեն Վարդանյանին
եւ բոլոր հայ բանտարկյալներին

Վառելիքի, դեղորայքի և սննդամթերքի իննամսյա ապօրինի շրջափակումից հետո սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանն սկսեց ռազմական հարձակում՝ ներխուժելով Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, ինչի հետևանքով եղան հարյուրավոր զոհեր, այդ թվում՝ քաղաքացիական անձանց շրջանում, և հազարավոր վիրավորներ։ Այդ ներխուժումը հանգեցրեց այնտեղից ազգությամբ գրեթե բոլոր՝ 120,000 էթնիկ հայերի բռնի տեղահանմանը: Աշխարհի մեծ մասի համոզմամբ, կատարվածն աներկբայորեն էթնիկ զտում է¹: Իրավապաշտպան խմբերն Ադրբեջանի գործողությունները որակել են որպես ցեղասպանություն² ։

Հայաստան մեկնել փորձելիս ապօրինաբար կալանավորվել է հայտնի հայ բարերար, հումանիստ, նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը։ Նրա ձերբակալությունը մտահոգիչ է հատկապես այն պատճառով, որ նրա շնորհիվ Լեռնային Ղարաբաղին ցուցաբերվող միջազգային ուշադրությունը նրան դարձրել էր Բաքվի կառավարության թիրախ: Ռուբենը մեկն է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության այն բնակիչներից, որոնք վերջերս կամայականորեն ձերբակալվել են քաղաքական դրդապատճառներով և ապօրինաբար պահվում են կալանքի տակ։ Ձերբակալված են նաև Հանրապետության երեք նախկին նախագահները՝ Արայիկ Հարությունյանը, Բակո Սահակյանը, Արկադի Ղուկասյանը և նախկին ու ներկա այլ պաշտոնյաներ՝ Դավիթ Բաբայանը, Լևոն Մնացականյանը, Դավիթ Իշխանյանը և Դավիթ Մանուկյանը։ Բազմաթիվ այլ հայեր ևս շարունակում են ապօրինաբար բանտարկված մնալ։ Խիստ մտահոգիչ է բանտարկյալների առողջության և կալանքի պայմանների մասին չափազանց սուղ տեղեկատվությունը:

Այդ անձինք կալանավորված են ներպետական և միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտումներով, ներառյալ մարդու իրավունքների ՄԱԿ-ի և եվրոպական կոնվենցիաները, որոնց միացած է Ադրբեջանը:

Խորը մտահոգության տեղիք են տալիս նրանց կալանքի պայմանները, ինչպես նաև ընտանիքների հետ անբավարար շփումները, կանոնավոր անկախ մշտադիտարկման կամ հյուպատոսական հասանելիության բացակայությունը և տեղական ու միջազգային իրավաբանների մուտքի մերժումը: Ադրբեջանը պետք է հարգի միջազգային իրավական չափորոշիչները և մարդու իրավունքները, որոնցից կախված են խաղաղությունն ու կայունությունը։

Յուրաքանչյուր օրը կարևոր է բանտարկյալների կյանքի համար: Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության ցանկացած համաձայնագիր պետք է ներառի նրանց ազատումը։

Նախագահ Իլհամ Ալիևին կոչ ենք անում անհապաղ ազատ արձակել ապօրինաբար ձերբակալված բոլոր անձանց։

¹Եվրախորհրդարանի 2023 թ. հոկտեմբերի 5-ի բանաձևում ասվում է, որ «տեղի հայ բնակչության ընթացիկ բռնի արտագաղթը… համարժեք է էթնիկ զտման։ Արտաքին հարաբերությունների խորհրդի անդամ, պատերազմական հանցագործությունների հարցերով ԱՄՆ նախկին դեսպան Դեյվիդ Շեֆերը հայտարարում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչությունը «էթնիկ զտման է ենթարկվում կայծակնային արագությամբ»:

²Genocide Watch-ը, Լեմկին ինստիտուտը, Save Karabakh կոալիցիան, ՄՔԴ նախկին դատախազ Օկամպոն և հայկական կազմակերպությունները զգուշացրել են, որ 2022 թվականից ի վեր Լեռնային Ղարաբաղում տեղի է ունենում ցեղասպանություն: